تاریخ ادبیات آمریکا | قرن هجدهم – بخش دو: ملّت جدید

در یادداشت قبلی به شناخت جریانات فکری قالب در نیمه اول قرن هجدهم آمریکا و نویسندگان تاثیرگذار آن دوره پرداختیم. از تغییر دیدگاه مذهبی متعصب به سمت رَواداری مذهبی و نگرش‌های دنیوی‌تر و میل به تغییر و تحول در نظام اجتماعی و سیاسی آمریکای آن دوره گفتیم. در این یادداشت به جریانات مهم و اساسی نیمه دوم قرن هجدهم آمریکا و نویسندگان تاثیرگذار و آثار آنها خواهیم پرداخت. 

تاریخ ادبیات آمریکا | قرن هجدهم – بخش یک: زمانی برای تغییر

اگر بخواهیم به شناخت آثار مکتوب تاثیرگذار در قرن هجدهم آمریکا بپردازیم می‌توانیم این دوره را به دو بخش اصلی تقسیم کنیم: بخش اول از اوایل قرن هجدهم تا میانه‌های این قرن –یعنی زمانی که اولین  جرقه‌های جدایی و استقلال مستعمره‌نشینان از بریتانیا زده می‌شود، و بخش دوم بعد از نیمه دوم قرن هجدهم که دوره انقلاب و مبارزات جدی مستعمره‌نشینان برای استقلال از بریتانیاست. در یادداشت پیش رو به بخش اول خواهیم پرداخت. 

تاریخ ادبیات آمریکا | قرن هفدهم: ادبیات استعماری

در یادداشت اول از سری یادداشت‌های تاریخ ادبیات آمریکا گفتیم که، آن بخش از ادبیات آمریکا که با معیارهای ادبیات اروپایی سنجیده می‌شود، از قرن هفدهم آغاز می‌شود؛ بنابراین تاریخ‌پژوهان، قرن هفدهم میلادی را قرن اولِ تاریخ ادبیات آمریکا می‌دانند. این دوره از تاریخ ادبیات آمریکا که با ورود اروپایی‌های انگلیسی‌زبان به قاره آمریکای شمالی آغاز می‌شود، با عنوان ادبیات استعماری شناخته می‌شود؛ چون مکتوبات این دوره به دست کسانی نوشته شده بود که در اصل بریتانیایی بودند، بریتانیایی فکر می‌کردند و برای بریتانیا می‌نوشتند.

 

تاریخ ادبیات آمریکا | مقدمه

ادبیات آمریکا به عنوان یکی از مطرح‌ترین و شناخته‌شده‌ترین ادبیات ملل در میان مردم جهان به شمار می‌رود. بعد از فرانسه، آمریکا دومین کشوری است که دارای بیشترین نویسندگان دریافت‌کننده جایزه نوبل می‌باشد. (تا سال ۲۰۲۳ سیزده نویسنده آمریکایی موفق به دریافت جازه نوبل شده‌اند.) همچنین جایزه پولیتزر که یکی از مهم‌ترین جایزه‌های ادبی جهان است متعلق به این کشور می‌باشد. 

از بحث جوایز ادبی که بگذریم وقتی درباره ادبیات آمریکا صحبت می‌کنیم غالبا نام نویسندگانی چون مارک تواین، همینگوی، اشتاین‌بک، ادگار آلن پو، ویلیام فاکنر، هرمان ملویل، تونی موریسون، و شاعرانی چون امیلی دیکنسون، والت ویتمن و بسیاری شاعران و نویسندگان دیگر –که اگر بخواهیم همه را عنوان کنیم فهرست بلندبالایی را تشکیل می‌دهند– به ذهن ما خطور می‌کند.

ممکن است این سوال به ذهن برخی برسد که ادبیات آمریکا چگونه توانست در عرض پانصد سال به چنین جایگاهی در میان مردم جهان دست پیدا کند. اما این سوال نمی‌تواند سوال درستی باشد. زیرا کشور آمریکا قبل از اینکه توسط کریستوف کلومب شناخته شود و نام آمریکا بر آن گذاشته شود، سرزمینی با قدمتی طولانی، و دارای ساکنانی با تمدن و فرهنگی غنی بود. از طرفی، اروپایی‌هایی که در سال‌های پس از شناخته شدن این سرزمین ساکن آن شدند، دارای پیشینه‌‌ای تاریخی–فرهنگی و تجربیات زیسته‌ای بودند که همراه با خود به این دنیای جدید آوردند.

حال سوال اینجاست که اصلا تاریخ ادبیات آمریکا از چه زمانی آغاز می‌شود؟ وقتی از تاریخ ادبیات آمریکا صحبت می‌کنیم درباره کدام بخش از تاریخِ ادبیِ این قاره کهن صحبت می‌کنیم؟ جریانات موثر بر پیدایش آن چه بود؟ چه کسانی و چه عواملی در شکل‌گیری و تغییر و تحول آن نقش داشتند؟ پدیدآورندگان ادبیات آمریکا چه نقش و چه رویکردی در تحولات اجتماعی کشور خود و جهان داشتند؟

در این رشته یادداشت‌ها به بررسی و شناخت تاریخ ادبیات آمریکا خواهیم پرداخت و در خلال آن در جست‌وجوی پاسخی درخور به پرسش‌های مطرح شده خواهیم بود.

_________________________

نقطه آغازین ادبیات آمریکا

بیایید قبل از پرداختن به این سوال که ادبیات آمریکا از چه زمانی آغاز می‌شود، ابتدا به این پرسش پاسخ بدهیم که آیا پیش از شناخته شدن این سرزمین توسط اروپایی‌ها و ساکن شدن آنها در این نقطه از جهان، در آنجا ادبیات وجود داشته است؟

در پاسخ به این سوال باید بگوییم بله؛ ادبیات در قاره آمریکا وجود داشت، از زمانی که مردمی در آن می‌زیستند و آن مردم قصه‌پردازی می‌کردند و داستان می‌گفتند.

فرهنگ‌های بومی آمریکا دارای تاریخی غنی از ادبیات شفاهی هستند. همچنین کتاب‌هایی به جا مانده از مایاها شناخته شده‌اند که قدمت آنها به قرن پنجم میلادی می‌رسد؛ کمااینکه پژوهشگران بر این باورند که مایاها قرن‌ها قبل از این تاریخ، شروع به نوشتن کرده بودند.

اما ادبیات آمریکا به عنوان یک رشته خاص، که از دریچه ادبیات اروپا دیده و شناخته می‌شود، از اوایل قرن هفدهم، یعنی با ورود اروپایی‌های انگلیسی‌زبان به این سرزمین آغاز شده است.

در سری یادداشت‌های مربوط به تاریخ ادبیات آمریکا، به این بخش از ادبیات آمریکا، یعنی مجموعه آثار مکتوبِ نوشته شده به زبان انگلیسی در ایالات متحده خواهیم پرداخت.

_________________________

تاریخچه‌ای بسیار بسیار کوتاه از تحولات آمریکا در چند قرن گذشته

ادبیات آمریکا مانند ادبیات دیگر ملل جهان بر اساس تاریخ کشوری که در آن پای گرفت شکل گرفته است. بعد از ورود اروپایی‌ها به این قاره، آمریکا به مدت تقریبا یک و نیم قرن صرفا متشکل از گروهی مستعمره بود که در امتداد ساحل شرقی قاره آمریکای شمالی پراکنده شده بودند. بعدها افرادی از این مستعمره‌نشین‌ها به سمت نواحی غربی این سرزمین حرکت کردند.

در اواخر قرن هجدهم، آمریکا پس از یک شورش موفق علیه سرزمین مادری‌‌اش– بریتانیا، به ایالات متحده تبدیل شد؛ از آن پس آمریکا نه به عنوان مجموعه‌ای از مستعمرات، بلکه به عنوان یک ملّت، خود را تثبیت کرد.

تا پایان قرن نوزدهم این کشور، خود را در جهت‌های مختلف گسترش داده بود: از جنوب تا خلیج مکزیک و از غرب تا اقیانوس آرام. همچنین تا پایان همین قرن، آمریکا جای خود را به عنوان یکی از کشورهای قدرتمند در میان سایر ابرقدرت‌های جهان باز کرده بود. در این زمان، ثروت و قدرت آمریکا در ارتباطی چنان تنگاتنگ با کشورهای دیگر بود که درگیری آن کشور را در جنگ‌هایی که در نیمه اول قرن بعدی اتفاق افتاد –یعنی جنگ‌‌های جهانی اول و دوم– و به دنبال آن در مسایل مربوط به اروپا و آسیای شرقی، گریزناپذیر می‌کرد.

در همین حال، پیشرفت‌هایی که به شکلی انفجاری در علم و صنعت ایجاد شده بود، و به دنبال آن، تغییر در شیوه‌های تفکر و احساسات مردم، زمینه ایجاد تغییرات اساسی در زندگی مردم گردید.

همه این عوامل که در توسعه ایالات متحده نقشی اساسی داشتند، موجب شکل‌گیری ادبیاتی به نام ادبیات آمریکا گردید.

_________________________

دوره‌های تاریخی ادبیات آمریکا

ادبیات آمریکا اغلب به شش دوره اصلی تقسیم می‌شود:

1. دوره پیش از استعمار
2. دوره استعماری و ملی اولیه (قرن ۱۷ تا ۱۸۳۰)
3. دوره رمانتیک (از ۱۸۳۰ تا ۱۸۷۰)
4. دوره رئالیسم و ناتورالیسم(از ۱۸۷۰ تا ۱۹۱۰)
5. دوره مدرنیسم (از ۱۹۱۰ تا ۱۹۴۵)
6. دوره معاصر (از ۱۹۴۵ تا کنون)

در بخش‌های بعدی به تفصیل به بررسی هر یک از این دوره‌ها خواهیم پرداخت.

---

لینک یادداشت‌های مرتبط در این وبلاگ

تاریخ ادبیات آمریکا | قرن هفدهم: ادبیات استعماری

تاریخ ادبیات آمریکا | قرن هجدهم – بخش یک: زمانی برای تغییر

تاریخ ادبیات آمریکا | قرن هجدهم – بخش دو: ملت جدید

---

موش‌ها و آدم‌ها. جان اشتاین‌بک

1

در سال ۱۹۳۷ که آمریکا همچنان درگیر بحران‌های پیش‌آمده بعد از جنگ جهانی اول بود، جان‌ اشتاین‌بک نویسنده آمریکایی، شاهکار بی‌بدیل خود، موش‌ها و آدم‌ها را منتشر کرد. او عنوان این اثر خود را از شعری از رابرت بِرْنْز (شاعر قرن ۱۸ اسکاتلندی) به نام To a mouse اقتباس کرده بود. رابرت بِرْنْز هنگامی که لانه موشی را به طور تصادفی با گاوآهن خود ویران کرد این شعر را خطاب به آن موش سرود. او در این شعر برای مصیبت آن موش ابراز تاسف می‌کند. بی‌خانمانی و گرسنگی موش‌ها شاعر را بر آن‌ می‌دارد تا با همه آسیب‌دیدگان احساس همدردی کند؛ و همچنین برای غیرقابل پیش‌بینی بودن و دردناک بودن زندگی انسان و همه موجودات. در بخشی از این شعر، شاعر خطاب به آن موش می‌گوید: 

حتی دقیق‌ترین نقشه‌هایی که توسط حیوانات یا انسانها ایجاد شده‌اند اغلب اشتباه می‌شوند.

گتسبی بزرگ. اسکات فیتز جرالد

رمان گتسبی بزرگ نوشته فرانسیس اسکات فیتز جرالد نویسنده قرن بیستم آمریکایی است. این رمان یکی از رمان‌های پرآوازه دنیاست که در فهرست ادبیات کلاسیک جهان و ۱۰۰ رمان برتر قرن بیستم قرار دارد. 

در رمان گتسبی بزرگ مسائلی چون دوستی، وفاداری، دروغ، پول‌‌پرستی، خیانت، تنهایی و مرگ بر زمینه ای از یک ماجرای عاشقانه‌ مطرح میشود.