در باب خواندن. مارسل پروست

نویسنده‌های خوب کتاب‌خوان‌های خوبی هم هستند. آنها درباره کتاب خواندن ایده‌ها و نظراتی دارند که بسیار جذاب و شنیدنی‌ست. برای مثال ویرجینیا وولف مقاله‌ای دارد به نام چگونه باید کتاب خواند. این مقاله که از لحاظ ساختاری بی‌شباهت به شعر نیست، آنچنان از مفاهیم بدیع غنی‌ هست که می‌تواند سطح بینش هر خواننده‌ای را تا چند درجه ارتقا دهد. (یادداشت مربوط به آن را می‌توانید در اینجا بخوانید.) در یادداشت قبلی هم مطلبی نوشته بودم درباره فواید خواندنِ ادبیات از زبان ماریو بارگاس یوسا، نویسنده معاصر آمریکای جنوبی. (اگر علاقه داشتید می‌توانید آن را در اینجا بخوانید.) موضوع یادداشت امروز هم در همین زمینه است –یعنی کتاب خواندن، تاثیرات آن، و نقش و جایگاه آن در زندگی انسان– اما این بار از زبان مارسل پروست، نویسنده قرن بیستم فرانسوی، و با این تفاوت که در اینجا نگاه مارسل پروست بیشتر معطوف است به خطرها و زیان‌هایی که کتاب خواندن می‌تواند برای ذهن انسان داشته باشد. 

سفر به انتهای شب. لویی-فردینان سلین

سفر به انتهای شب شاهکاری است به قلم لویی-فردینان سلین نویسنده قرن بیستم فرانسوی. سلین در این رمان خود، توصیفات و تحلیل‌های بی‌نظیری از موقعیت‌هایی که راوی در آن قرار می‌گیرد ارائه می‌دهد. او درک عمیقی از مسائل دنیای پیرامون خود و موقعیت انسان در جهان مدرن دارد و به همان میزان، با قدرتِ توصیف و تحلیل فوق‌العاده‌ای، درک و دریافت خود را به مخاطب منتقل می‌کند.

نثر رمان سفر به انتهای شب به شدت واقع‌بینانه است؛ به این معنی که راوی، لایه­‌هایی از واقعیات زندگی و روح و روان خود و دیگر انسان‌ها را بیان می‌­کند که عموما کسی یا قادر به دیدن آن لایه‌­ها نیست و یا تمایلی به آشکار کردن آن ندارد. سلین، فراخور این واقع‌­بینی و نگاه کالبدشکافانه­‌ای که به جهان درون و بیرون خود دارد، نثری تلخ، روراست و آمیخته به طنزی خودویژه به وجود آورده که آن را با واژه‌­ها و الفاظ رکیک و اصطلاحات عامیانه بیان می‌­کند؛ و بدینگونه سبکی ویژه در رمان­‌نویسی ایجاد می‌­کند؛ سبکی که با نگاهی تیزبینانه به مسائل، و بیان شفاف، بی‌­پرده و بی‌­تعارف آنها، نقاب از چهره پلید دنیایی که در آن زندگی می­‌کند برمی‌­دارد. این سبک بعدها به رئالیسم کثیف معروف شد؛ گرچه این عنوانی بود که گروهی از منتقدان آمریکایی در سال 1983 –یعنی سال­ها پس از انتشار سفر به انتهای شب- به برخی رمان­‌های آمریکایی اطلاق کردند که به بیان جنبه‌­های روزمره و تلخ زندگی معاصر می‌­پردازد؛ سبکی که چارلز بوکوفسکی از شناخته‌شده‌­ترین نویسندگان آن می‌­باشد. 

گزیده‌هایی از کتاب فرسودگی. کریستین بوبن

فرسودگی یکی از نوشته‌های کریستین بوبن نویسنده معاصر فرانسوی است. رفیق اعلا، ابله محله (ژه) و دیوانه‌بازی از دیگر آثار محبوب این نویسنده است. فرسودگی را می‌توان در گروه ادبیات غیرداستانی دسته‌بندی کرد. نوشته‌ای که بیان‌گر اندیشه‌های زیبا، روشن و درخور تامل نویسنده در باب عشق، تنهایی، مرگ، زندگی، کودکی، سادگی و ...  است.